Dna moczanowa to choroba układu kostno-stawowego oraz tkanki łącznej. Przebiega z zapaleniem stawów, powodującym ataki silnego bólu. Znana jest też jako artretyzm lub podagra. Te nazwy kojarzą się z podeszłym wiekiem, jednak choroba ta może wystąpić już u osób około czterdziestki. Dawniej dna moczanowa była chorobą królów i elit. Współcześnie wzrasta liczba zachorowań, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych. Przyczyną tego zjawiska jest między innymi niezdrowa dieta, otyłość i inne choroby cywilizacyjne występujące w społeczeństwach zachodnich.
Dna moczanowa jest chorobą przewlekłą. Nie leczona może z czasem prowadzić do zaburzeń czynności nerek, a nawet do ich niewydolności. Powoduje też nieodwracalne zniekształcenia stawów, uszkodzenia narządu ruchu i narządów wewnętrznych, a w ich efekcie – niepełnosprawność. Właściwa dieta oraz ewentualnie leki mogą natomiast doprowadzić do ustąpienia objawów choroby lub znacznie je złagodzić. Ważne jest, by jak najwcześniej postawić diagnozę i stosować się do zaleceń lekarza.
Dna moczanowa – przyczyny
Dna moczanowa rozwija się na skutek osadzania w stawach kryształków moczanu sodu. To z kolei spowodowane jest hiperurykemią, czyli zbyt dużym stężeniem kwasu moczowego w surowicy. Hiperurykemia może wynikać ze zwiększonej produkcji kwasu moczowego w organizmie, albo z niewystarczającego jego wydalania.
U około 20% osób z hiperurykemią kwas moczowy zaczyna krystalizować. W wyniku tego procesu powstają kryształki moczanu sodu. Kryształki te gromadzą się w płynie wypełniającym torebkę stawową lub odkładają się w tkankach, powodując stany zapalne.
Dna moczanowa – objawy
Dna moczanowa początkowo nie daje objawów. W fazie ukrytej może trwać nawet przez wiele lat, podczas których krysztaki moczanu sodu stopniowo odkładają się w stawach i tkankach.
Pierwszym widocznym objawem dny moczanowej jest silny ból stawu, któremu zwykle towarzyszy obrzęk i zaczerwienienie oraz ograniczona ruchomość zajętego stawu. Objawy te spowodowane są stanem zapalnym i najczęściej dotyczą stawu podstawy palucha. Zdarza się też, choć rzadziej, że choroba atakuje najpierw inne stawy – stóp, kolan, barków, dłoni czy rąk. Objawy zwykle występują w jednym miejscu, jednak w niektórych przypadkach choroba pojawia się w kilku stawach. Od miejsc, w których występują dolegliwości, pochodzą różne nazwy choroby: podagra to dna moczanowa atakująca stawy palców stóp, chiragra pojawia się w stawach rąk, omagra w ramionach, gonagra w stawach kolanowych, rachidagra zaś dotyczy kręgosłupa.
Ból stawów
Ból zazwyczaj zaczyna się w nocy i stopniowo nasila. Po kilku godzinach może być trudny do zniesienia. Objawy towarzyszące to gorączka, dreszcze i złe samopoczucie. Mogą pojawiać się też guzki, czy guzy w okolicach zaatakowanych stawów. Dolegliwości zwykle mijają po 7-10 dniach. Jednak nie należy zwlekać z wizytą u lekarza – po pierwszym ataku choroby stan zapalny z pewnością powróci. Nie leczona dna moczanowa objawia się kolejnymi bolesnymi atakami, które mogą być coraz silniejsze i występować coraz częściej.
W fazie przewlekłej dny moczanowej stan zapalny występuje stale, dając objawy o mniejszym nasileniu – ból stawów jest umiarkowany, albo nie występuje wcale. Jednak nawet jeśli dolegliwości bólowe nie występują, kryształki moczanu sodu nadal się odkładają, stopniowo tworząc złogi i prowadząc do uszkodzeń chrząstek, więzadeł, ścięgien i nasad kostnych.
W przewlekłej fazie dny moczanowej tworzą się również tzw. guzki dnawe. Są to złogi kwasu moczowego znajdujące się w tkankach miękkich. Mogą osiągać wielkość kurzego jaja. Zwykle występują w okolicach stawów rąk i stóp, czasami są widoczne także na małżowinach usznych. Guzki dnawe mogą również tworzyć się w narządach wewnętrznych.
Dna moczanowa leczenie
Podczas ataku dny moczanowej, powszechnie dostępne środki przeciwbólowe rzadko przynoszą trwałą ulgę. Doraźnie można schładzać obolałe miejsce, unieść rękę, czy nogę, która boli. Istotne jest jednak podjęcie leczenia przyczyny bólu – stanu zapalnego.
Gdy wystąpią objawy konieczna jest wizyta u lekarza specjalisty – reumatologa. Nie leczona dna moczanowa, poza tym, że jest bardzo bolesna, może prowadzić do poważnych uszkodzeń narządu ruchu i narządów wewnętrznych. W diagnostyce stosuje się badania laboratryjne, badanie mikroskopowe płynu stawowego, USG stawów. O tym, jakie badania będą właściwe dla danego przypadku decyduje lekarz.
Pacjenci ze zdiagnozowaną dną moczanową powinni być pod stałą kontrolą lekarza i stosować się do jego zaleceń. Przyjmowanie leków oraz wdrożenie diety i zmiana trybu życia pomogą uniknąć bolesnych ataków oraz poważnych konsekwencji choroby.
W przypadku pytań serdecznie zapraszamy do kontaktu i wizyty w naszej placówce.
Dna moczanowa leki
W ostrym ataku dny moczanowej podaje się kolchicynę, niesteroidowe leki przeciwzapalne lub kortykosteroidy. Kolchicyna przerywa krystalizację moczanu sodu w stawie i hamuje napad bólu. Przewlekłą dnę moczanową leczy się inhibitorami oksydazy ksantynowej. Obniżają one stężenie kwasu moczowego w surowicy. Niezwykle ważna jest tu także właściwa dieta.
Dna moczanowa – dieta
Jeśli dna moczanowa zostanie wcześnie rozpoznana, właściwa dieta może być wystarczającym elementem terapii, a przewlekłe stosowanie leków nie jest konieczne. Dieta opiera się przede wszystkim na unikaniu produktów, które mogą podnosić poziom kwasu moczowego. Z jadlospisu należy więc wykluczyć:
- mięso: wołowina, wieprzowina, indyk, gęś,
- podroby (np. wątróbki, serca, ozorki)
- owoce morza,
- ryby takie jak: sardynki, szproty, śledzie, tuńczyk, dorsz, łosoś, makrela, pstrąg
- rośliny strączkowe,
- szpinak,
- konserwy,
- soki owocowe,
- słodzone napoje,
- duże ilości owoców,
- miód,
- cukier i słodziki (sorbitol, fruktoza, ksylitol).
Należy mocno ograniczyć spożycie alkoholu.
Osobom chorującym na dnę moczanową zalecana jest dieta bogata w warzywa (z wyjątkiem szpinaku i roślin strączkowych), białko roślinne oraz produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu. Należy unikać wywarów z mięsa lub kości – zupy lepiej gotować na wywarach z warzyw. Mięso można spożywać w niewielkich ilościach i wyłącznie gotowane. Potrawy pieczone, duszone i smażone należy zastąpić gotowanymi. Dozwolone są makarony, ryż i kasze, a także grzyby i orzechy. W jadłospisie osoby chorej na dnę moczanową powinny znaleźć się produkty zawierające witaminę c.
Przy dnie moczanowej ważne jest pobudzenie nerek do pracy, by kwas moczowy był wypłukiwany i usuwany z organizmu. Dlatego trzeba pić 2-3 litrów płynów dziennie – wskazane są herbaty ziołowe i owocowe, kawa zbożowa, słaba herbata oraz kakao. Soków owocowych lepiej unikać, można ewentualnie pić niewielkie ich ilości rozcieńczone wodą.
Dna moczanowa – czynniki ryzyka
Ze statystyk wynika, że najbardziej narażeni na zachorowanie są mężczyźni w średnim i starszym wieku oraz kobiety po menopauzie. Wśród czynników ryzyka najczęściej wymienia się te związane z niezdrową dietą i trybem życia:
- dieta zawierająca żywność przetworzoną, półprodukty, produkty bogate w puryny, z których powstaje kwas moczowy (mięso, podroby, owoce morza);
- spożywanie alkoholu, szczególnie piwa i mocnych alkoholi (wino nie zwiększa ryzyka zachorowania na dnę moczanową);
- spożywanie napojów gazowanych.
Choroba może mieć podłoże genetyczne. Ryzyko zachorowania zwiększają także:
- przyjmowanie leków, które mogą powodować wzrost stężenia kwasu moczowego – leki moczopędne, niektóre leki stosowane w chorobach sercowo-naczyniowych;
- odwodnienie;
- nadwaga i otyłość;
- urazy i operacje;
- przeszczepy narządów,
- choroby takie jak otyłość, nadciśnienie tętnicze, przewlekła niewydolność serca, upośledzona wydolność nerek, insulinooporność, zespół metaboliczny, choroba nowotworowa.
Dna moczanowa – profilaktyka
Zdrowy tryb życia i właściwa dieta to najprostsze sposoby zmniejszenia ryzyka zachorowania na dnę moczanową (oraz wiele innych chorób). Należy dbać o prawidłową masę ciała. Ważna jest także regularna aktywność fizyczna, która wspomaga ruchomość stawów, nie należy jednak ich przeciążać.
